การพัฒนาคุณภาพชีวิต เพื่อ ความสุขที่ยังยืน

นายสราวุธ แสงนรินทร์

นักศึกษา คณะพัฒนาการเศรษฐกิจ สถาบันบัณพิตพัฒนบริหารศาสตร์(นิด้า)

ผู้ช่วยฝ่ายทรัพยากรบุคคลและรัฐกิจสัมพันธ์ โรงเรียนนานาชาติคิซ อินเตอร์เนชั่นแนล

                คุณภาพชีวิตมนุษย์ที่ดี เป็นสิ่งที่มนุษย์ทุกคนฝันถึง เป็นไปตามหลักการทฤษฎีแขนงวิชาต่างที่จะทำการอธิบาย ไม่ว่าจะเป็นจะเป็น สาขาวิทยาศาสตร์ จิตวิทยา เศรษฐศาสตร์ รัฐศาสตร์ บริหารธุรกิจ ฯลฯ เป็นต้น การที่ประชากรส่วนใหญ่มีความต้องการชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น คุณภาพชีวิตมีความหมายที่กว้างมาก  เกี่ยวข้องกับศาสตร์หลายสาขา และคุณภาพชีวิตเปลี่ยนแปลงได้ตามสภาพแวดล้อมและสภาวการณ์ต่าง ๆ  นักวิชาการและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาคุณภาพชีวิตประชากร ได้กำหนดองค์ประกอบของคุณภาพชีวิตไว้แตกต่างกันออกไปโดยสามารถสรุปในมิติทางสังคมและเศรษฐกิจได้ 2 ส่วนใหญ่ๆได้ดังนี้ คือ

1. ส่วนของคุณภาพชีวิตระดับปัจเจกชน(ส่วนบุคคล)

1.1.     มาตรฐานการครองชีพ ซึ่งประกอบไปด้วยความต้องการทางด้านร่างกายความต้องการขั้นพื้นฐานเบื้องต้น อันเป็นสิ่งจำเป็นเพื่อการดำรงชีพของมนุษย์ ได้แก่ อาหาร น้ำ อากาศ การพักผ่อนหลับนอน และความต้องการทางเพศ เป็นต้น ความต้องการเหล่านี้จะต้องได้รับการตอบสนองจนเป็นที่พอใจก่อนความต้องการในระดับที่บุคคลได้รับความพอใจ และความต้องการทางด้านความปลอดภัยในชีวิต (Safety needs)เป็นความต้องการพื้นฐานมาตราฐานในการครองชีพที่บุคคลจะพยายามหลีกนี้ อันตรายที่เกิดขึ้นทั้งนี้ทราบล่วงหน้าหรือไม่สามารถทราบได้เลยว่าจะเกิดอันตรายเกิดขึ้นมา

1.2.     มาตรฐานทางการเงินและความมั่นคงในชีวิตและสังคม ในส่วนนี้สามารถมองได้หลายประเด็น รายได้ต่อบุคคล (Per Capita Income)จะ ต้องเป็นรายได้ที่บุคคลได้รับรายได้เพียงพอที่จะสามารถเลี้ยงดูตัวบุคคลเอง และ/หรือเพียงพอที่จะสามารถเลี้ยงดูบุคคลอื่นๆภายในครอบครัวได้ โดยสามารถจัดให้อยู่ในรูปของสิ่งของที่มีมูลค่าได้ เช่น อสังหาริมทรัพย์ ที่อยู่อาศัย ปัจจัยทุนในรูปแบบต่างๆ หรือสามารถจัดให้อยู่ในรูปของสิ่งที่มองไม่เห็นด้วยตา แต่มีมูลค่า เช่น ชื่อเสียง การได้รับความสำคัญจากสังคม ความน่าเชื่อถือต่างๆ ซึ่งความต้องการมีเกียรติยศมีศักดิ์ศรีในสังคมเป็นความต้องการที่เกี่ยวข้องกับความรู้สึกของตนเองว่าตนเองมีประโยชน์มีคุณค่า และต้องการให้ผู้อื่นเห็นคุณค่าของตน ยอมรับนับถือยกย่องตนว่าเป็นผู้มีชื่อเสียง มีเกียรติยศ และมีศักดิ์ศรี

1.3.    การศึกษาและหน้าที่การงาน การ ศึกษาเป็นส่วนประกอบหลักในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของของบุคคลดังจะเห็นได้จากใน หลายๆ ประเทศได้มีการพัฒนาการศึกษามาโดยตลอด มีการส่งเสริมทางทางการศึกษาให้ประชาชนในรัฐได้รับการศึกษาอย่างทั่วถึงรวม ถึงประเทศไทยด้วยซึ่งสามารถเห็นได้จากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติที่ ได้มีการเน้นกระตุ้นทางด้านการศึกษาพื้นฐานของเยาวชนให้ทั่วถึงตามเกณฑ์การ ศึกษาภาคบังคับซึ่งเป็นการปรับวิทยาฐานะให้บุคคลทั่วไปได้รับความรู้เป็น ความรู้พื้นฐานในการคิดวิเคราะห์เบื้องต้นในการดำเนินชีวิต สามารถนำความรู้ที่ได้ไปประกอบอาชีพเพื่อเลี้ยงปากท้องและครอบครัวได้

1.4.    สุขภาพร่างกายแข็งแรง เป็นที่ทุกคนทราบกันดีอยู่แล้วว่าควรที่จะต้องรักษาร่างกายให้แข็งแรง ปราศจากโรคภัยไข้เจ็บไม่ให้มาเบียดเบียน เมื่อเรามีสุขภาพร่างกายแข็งแรง บุคคลนั้นๆก็จะได้รับความสุขในการดำเนินชีวิต เป็นหลักพื้นฐานในการดำรงชีวิต เพราะถ้าบุคคลมีสุขภาพดี ร่างกายแข็งแรง มีโอกาสทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ มีความสำเร็จสูงก่อให้เกิดความก้าวหน้าในชีวิต  ทำให้สามารถดำรงชีวิตอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข

2. ส่วนของคุณภาพชีวิตระดับมหภาค(ส่วนรวมในรัฐ)

2.1.    การเปลี่ยนแปลงประชากร ขนาดของประชากรประชากร จะต้องมีความสมดุลกับทรัพยากร ถ้าประชากรเพิ่มมากขึ้นหรือลดน้อยลงจะทำให้มีผลต่อการบริโภคทรัพยากรต่างๆ ซึ่งถ้าประชากรเพิ่มขึ้นจะทำให้ทรัพยากรในการดำรงชีวิตไม่เพียงพอในการดำรง ชีวิต จะก่อให้เกิดความยากจน ขาดแคลน คุณภาพชีวิตต่ำลง อีกทั้งยังส่งผลกระทบต่โครงสร้างประชากร อัตรา การเติบโตประชากร โครงสร้างอายุประชากร อีกด้วย ดังนั้นรัฐจึงจะต้องเข้ามาช่วยเหลือจัดการ แนะนำวางแผนการ การวางแผนครอบครัว ส่งเสริมความรู้เรื่องการคุมกำเนิด หรือกระตุ้นการเพิ่มประชากรเมื่อประสบปัญหาอัตราการเจริญเติบโตของเด็ก ลอน้อยลงกว่าเกณฑ์ เป็นต้น

2.2.    ระบบสังคมวัฒนธรรม และเศรษฐกิจ การอยู่รวมกันเป็นกลุ่มจำเป็นต้องมีกฎเกณฑ์รูปแบบการปกครอง กฎหมายต่างๆ แนวปฏิบัติอันเกิดจากความเชื่อความศรัทธา ที่เรียกว่า วัฒนธรรม ระบบประเพณี ค่านิยม ที่ได้ผ่านการขัดเกลาจากรุ่นสู่รุ่น สังคมและวัฒนธรรมเป็นองค์ประกอบสำคัญของคุณภาพชีวิต  ดังนี้ระบบสังคม ค่านิยมทางศาสนา ค่านิยมทางวัฒนธรรม ของแต่ละชุมชนในระดับต่างๆ จึงไม่เหมือนกันสืบเนื่องมาจากกลุ่มบุคคล ชุมชนนั้นเป็นผุ้กำหนดและได้ผ่านการขัดเกลาถ่ายทอดสืบสืบต่อกันมา ดังจะเห็นได้ว่าประเพณีท้องถิ่น กลุ่มคนเมืองมีชีวิตความเป็นอยู่ที่แตกต่างกัน ประเทศแต่ละประเทศมีหลักการปฎิบัติที่แตกต่างกัน เช่น คนไทยใช้ช้อมส้อมในการรับประทานอาหาร คนจีนใช้ตะเกียบในการรับประทานอาหาร เมื่อรัฐใช้อำนาจหน้าที่ในการปรับแก้ไขระบบเศรษฐกิจ หรือสังคมควรจะต้องคำนึงถึงสภาพสังคมนั้นๆ เพราะการที่สังคมมีขนมธรรมเนียมประเพณีที่ปฏิบัติมานั้นเป็นการสั่งสมเป็นระยะเวลานาน ประเพณีบ้างประเพณีมีระยะเวลาในการสืบทอดมานับเป็นร้อยๆ ปี ก็เป็นไปได้

2.3.    สาธารณูปโภคและการสังคมสงเคราะห์เป็นปัจจัยสำคัญของมาตรฐานในการดำรงชีวิต   การที่จะให้ชุมชนดำรงชีวิตอยู่ได้อย่างมีความสุขจะต้องให้ความรู้แก่ชุมชนเกี่ยวกับการสาธารณสุข และการใช้ภูมิคุ้มกันโรคต่าง ๆ กับเด็กตามกำหนด จะทำให้สุขภาพของประชากรในแต่ละชุมชนดีขึ้นซึ่งมีนักวิชาการได้นิยาม คำว่า “สาธารณสุข” คือศาสตร์และศิลปะที่เกี่ยวข้องกับการดูแลและจัดการสุขภาพทั้งปวงของชุมชนโดยอิงตามการวิเคราะห์ด้านสุขภาพของประชากร คำว่าสุขภาพนั้นมีนิยามและจัดการในลักษณะต่างๆ กันจากหน่วยงานต่างๆ สำหรับองค์การอนามัยโลก แห่งสหประชาชาติ ซึ่งได้กำหนดมาตรฐานและเฝ้าระวังโรคทั่วโลก ได้นิยามคำว่า สุขภาพ ไว้ว่า "สภาพของการมีชีวิตทางกายภาพ ทางจิตใจ และทางสังคมที่สมบูรณ์ ไม่ใช้เพียงไม่มีโรคภัยหรือความแข็งแรงทางกายเท่านั้น"

2.4.    การส่งเสริมการศึกษาและตลาดแรงงาน การที่รัฐเข้ามาส่งเสริม กำหนดนโยบาลสารณะในประชากรในรัฐได้รับการศึกษาก็ทำให้บุคคลเหล่านั้นได้มี การศึกษาเล่าเรียนแล้วก็จะส่งผลให้เกิดทุนมนุษย์ที่มีคุณภาพในตลาดแรงงาน ทำให้บุคคลนั้นมีหน้าที่การงานในระดับที่แตกต่างกันออกไปตามสาขาวิชาชีพที่ ได้ทำการศึกษามานั้น การที่รัฐประเทศมีทุนมนุษย์ที่มีคุณภาพ มีประสิทธิภาพในการทำงานก็จะส่งผลทำให้เกิดผลผลิตทางสังคมและเศรษฐกิจตามมา การที่สังคมได้สวัสดิการทางสังคมส่วนเกินเป็นจำนวนมากจะทำให้บุคคลในสังคม นั้นได้รับประโยชน์โดยรวมเพิ่มขึ้น          

2.5.    ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม หมายถึง ทรัพยากรมนุษย์และทรัพยากรที่มีอยู่ตามธรรมชาติ  การมีทรัพยากรธรรมชาติสมบูรณ์  ประชากรมีคุณภาพ จะส่งผลให้การดำรงชีวิตมีคุณภาพ ประกอบด้วย ปัจจัย 5 ประการ ประชากรที่มีสุขภาพดีมีความรู้อาหาร ทรัพยากรธรรมชาติ การพัฒนาการค้า เงินทุนหรือปัจจัยในการผลิต ทั้งปัจจัยทางเศรษฐศาสตร์ เวลา ค่าเสียโอกาส อากาศและปัจจัยทางบริหารธุรกิจ  ซึ่งทั้งนี้ในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของมนุษย์เพียงหนึ่งคนจะต้องมีการน้ำ ดิน ป่าไม้ความสวยงามทางธรรมชาติ เป็นต้น

­­­­­­­­­­­­­­­­­-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

แก้ไขปรับปรุง จากโครงร่างข้อมูลอ้างอิง

http://www.nesdb.go.th/Default.aspx?tabid=395

http://rc.nida.ac.th/nada25092551.pdf

www.science.cmru.ac.th/scienceblog/.../60611182848.doc

คำถาม

1.             จากการพิจารณาของท่าน ท่านคิดว่าการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับไหนที่สำคัญกว่ากัน ระหว่างระดับปัจเจกชน หรือ ระดับมหภาค อย่างไร

2.             จงอธิบายความหมายการพัฒนาคุณภาพชีวิตในระดับปัจเจกชน และ ระดับมหภาค ในมุมของท่าน พร้อมทั้งยกตัวอย่างมาอย่างน้อย 1 ตัวอย่าง